VVVI
Vakmanschap is één van de vier principes waar het Rijnlands op gebaseerd is. Om het hier over te kunnen hebben is het van belang te weten wat we verstaan onder de term vakmanschap. En daaraan gekoppeld de vraag wanneer je over een vakman en wanneer over een professional spreekt? En wat maakt dan een vakman een vakman en een professional een professional? Inclusief de veel gestelde vraag of een vakman dan meer waard zou zijn dan een professional of andersom?
Een Rijnlandse organisatie is opgezet zoals omschreven in het boek Rijnlands Organiseren va n Jaap Peters. Daar is de werkgemeenschap het uitgangspunt en daar wordt de collectieve ambitie in de praktijk gerealiseerd. De organisatie bestaat uit een frontlinie die in de werkgemeenschap opereert en de ondersteuning die het zo organiseert en ondersteund dat dit in de praktijk mogelijk is. In de frontlinie werken vakmensen en in de ondersteuning professionals.
Een professional
Een professional zorgt ervoor dat een organisatie zo georganiseerd wordt dat de vakman het werk kan doen om de collectieve ambitie handen en voeten te geven. Een vakman moet de collectieve ambitie in de realiteit realiseren en tegelijkertijd kunnen werken met een steeds veranderende werkelijkheid.
Een professional is iemand die zorgt dat een organisatie goed georganiseerd is. Zodat het mogelijk is dat iedereen het werk kan doen wat gedaan moet worden, dat alles daarvoor zo is georganiseerd dat de vakmensen zich niet bezig hoeven te houden met dingen die hen ‘van het werk houden’. Dat betekent dat de professionals zorgen voor ondersteunende middelen en materialen. Bijvoorbeeld professionals ontwikkelen een ondersteunend ICT-systeem wat de vakmensen helpt bij het realiseren van de collectieve ambitie. Het strak en duidelijk organiseren van de organisatie, en zorgen dat het strak georganiseerd blijft, is een aparte vaardigheid die verstand van zaken, aandacht en expertise vraagt. De professionals moeten goed in de gaten hebben wat er nodig is om in de specifieke wereld van de organisatie binnen de geldende regels en richtlijnen te opereren. Met steeds de collectieve ambitie in het achterhoofd. En steeds vanuit de opdracht om het zo goed mogelijk te organiseren, dus zo eenvoudig en werkbaar mogelijk. Buurtzorg is een voorbeeld van goed organiseren en in de commerciële wereld is Rensa een sprekend voorbeeld.
Een vakman
Een vakman is iemand die in de context, in steeds veranderende omstandigheden de collectieve ambitie van de organisatie waarmaakt. Dat vraagt vakkundigheid om steeds een besluit te nemen wat op dat moment ‘het juiste’ is. Een vakman ‘verstaat zijn vak’. Vakmanschap is niet vrijblijvend, dat is een vaardigheid die aandacht en onderhoud vraagt. Vakmanschap moet je ‘wakker houden’. Als je een vak wilt leren moet zich een patroon ontwikkelen in je hersens voor de dingen die je doet. Als je een patroon hebt aangeleerd kan je dat in wisselende omstandigheden gaan toepassen. Een belangrijke focus in een Rijnlandse organisatie is de autonomie van de medewerker in de frontlinie. Met het ‘vergroten’ van het vakmanschap vergroot je tegelijk de autonomie van de vakman. Die hoeft tegelijk niet meer zo vaak te vragen wat ie moet doen. Die autonomie die wil je zo groot mogelijk maken. Omdat morgen anders is dan vandaag en je voor morgen dus iets anders nodig hebt dan de geldende regels en procedures, namelijk vakmanschap. Dat maakt dat er in een Rijnlandse organisatie constant aandacht is voor het ontwikkelen en onderhouden van vakmanschap in de frontlinie.
Rijnlanders
Rijnlanders vinden dat vakmanschap belangrijker is dan regels. Een vakman weet wat het juiste of beste besluit is op het moment dat het ertoe doet. De regel schrijft iets voor, maar levert niet altijd het juiste resultaat of levert de veiligheid die nodig is. Het realiseren van de collectieve ambitie is uitgangspunt en de afweging wat het juiste besluit is kan afwijken van wat de regels voorschrijven. Vakmensen weten wat ze moeten doen op het moment dat het ertoe doet. Ze zijn erop aanspreekbaar, en worden door hun eventuele chefs (meewerkend voorman) daarin ondersteunt.
Omdat we er in het Rijnlands vanuit gaan dat morgen toch weer ander is dan we vandaag voorspellen, is het voor ons vanzelfsprekend dat je dan het vakmanschap van je medewerkers zo groot mogelijk wil maken en je constant wil richten op het ontwikkelen daarvan. In de praktijk komen we veel tegen dat organisaties overgaan op zelfsturing en dat Rijnlands noemen. Zelfsturing is geen uitgangspunt in Rijnlands organiseren. Het vergroten van de autonomie van de vakman wel en zelfsturing kan een vorm zijn waarbinnen dat gebeurt. Door alleen maar zelfsturing te introduceren en geen aandacht te besteden aan de ondersteuning van de vakmensen ontwikkel je geen Rijnlandse organisatie. In tegendeel, dat levert over het algemeen alleen maar frustratie op.
Een professional realiseert zich in welke omstandigheden de vakmensen de collectieve ambitie proberen te realiseren. De professional heeft het overzicht en kan binnen de mogelijkheden die er zijn voor de vakmensen, de ruimte creëren zodat de vakmensen zich optimaal kunnen richten op dat wat ertoe doet. Het faciliteren van de vakmensen, het ondersteunen van de vakmensen, is een competentie die veel aandacht vraagt. Hier speelt steeds de vraag hoe je mensen het best kan ondersteunen, wat is ondersteunen dan? Is dat wat tegenwoordig vaak ontzorgen heet? Of is dat juist zorgen dat de medewerkers hun autonomie behouden en vergroten? In een Rijnlandse organisatie is het vooral dat laatste. En tegelijk ondersteun je ze om het zelf te kunnen doen.
In Rijnlandse organisaties heb je beide nodig, vakmensen en professionals, en ze zijn evenveel waard.
コメント